6 กลไกของภาวะที่ทำให้บ้านหมุน

เน้นชัดๆ แต่ภาวะมันทำให้บ้านหมุนได้ไง

________________________

1️⃣ เปลี่ยนท่าทางแล้วบ้านหมุน

🔑 หินปูนในหูหลุดเข้าไปในท่อทรงตัว

(BPPV: Benign Paroxysmal Positional Vertigo)

ปกติในหูชั้นในจะมี

⮕ Utricle และ Saccule ใช้หินปูน (otoconia) รับรู้การเคลื่อนที่แบบเส้นตรง

⮕ ท่อครึ่งวงกลม (Semicircular canal) ใช้เซลล์ขนรับรู้การเลื่อนที่แบบเชิงมุม เช่น การหมุนศีรษะ

.

แต่โรคนี้เกิดจาก

⮕ หินปูนจาก Utricle เสื่อมแล้วหลุดไปในท่อครึ่งวงกลม

⮕ ตะกอนหินปูนรวมกันเป็นก้อนใหญ่ขึ้น (Otolith)

⮕ เวลาก้ม เงย ล้มตัว หินปูนจะกลิ้งไปกระตุ้นเซลล์ในท่อครึ่งทรงกลมรุนแรง

ผลคือสมองเข้าใจผิดว่าศีรษะกำลังหมุน

➡️ บ้านหมุนติ้วสั้นๆ เวลาขยับศีรษะ เช่น ก้ม เงย พลิกตัว แว้บเดียวแล้วหาย (ไม่ถึงนาที ส่วนใหญ่ไม่กี่วิ)

⚠️ ไม่ส่งผลใดๆ ต่อการได้ยิน

🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ แล้วรักษาได้ด้วยการทำท่าเคลื่อนหินปูน (เช่น Epley maneuver) โดยแพทย์เฉพาะทางหูคอจมูก

________________________

2️⃣ บ้านหมุน + หูดับ เป็นๆ หายๆ 

🔑 โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน

(Ménière’s Disease)

ปกติในหูชั้นในจะมี

⮕ คอเคลียร์ รับเสียง

⮕ อวัยวะทรงตัว: Saccule, Utricle, ท่อครึ่งวงกลม

ทั้งสองระบบอาศัยน้ำเหลือง (Endolymph) ที่มีโพแทสเซียมสูงไหลเวียนกระตุ้นเซลล์ขน สร้างสัญญาณไฟฟ้าไปสมอง

.

ในโรคนี้เกิดจาก

⮕ น้ำเหลืองสะสมผิดปกติ อาจจากพันธุกรรมหรือติดเชื้อไวรัส

⮕ น้ำล้นจนเยื่อกั้น (Reissner’s membrane) ฉีกขาด

⮕ น้ำเหลืองในท่อ กับนอกท่อผสมกัน จนเกลือแร่เปลี่ยน

⮕ เกลือแร่ในน้ำเหลืองในท่อผิดปกติเฉียบพลัน

⮕ ทั้งอวัยวะรับเสียงและการทรงตัวสร้างไฟฟ้าผิดปกติ

.

ผลคือ - จะมีทั้งบ้านหมุน+หูดับ

⮕ หูข้างนั้นได้ยินลดลงเฉียบพลัน

⮕ การส่งสัญญาณทรงตัวข้างเสียหาย

⮕ สมองเข้าใจผิดว่าศีรษะหมุน → บ้านหมุนรุนแรง เดินเซ

➡️ บ้านหมุนรุนแรงเป็นรอบๆ นานนาทีถึงชั่วโมง ร่วมกับหูอื้อ แน่นหู ได้ยินลดลง จนกว่าสมดุลเกลือแร่จะคืนกลับ และเยื่อที่ขาดฮีลได้

🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ รักษาด้วยการลดเกลือโซเดียม ควบคุมปัจจัยกระตุ้น เช่น กาแฟ บุหรี่ และในบางรายอาจต้องใช้ยา หรือการรักษาขั้นสูงโดยแพทย์

________________________

3️⃣ บ้านหมุนหลังไอแรง/เบ่งแรง

🔑 น้ำในหูรั่วผิดที่

(Perilymphatic Fistula)

ปกติหูชั้นในกับหูชั้นกลางจะแยกกันชัดเจน

แต่ถ้าเกิดรูรั่ว เช่น

⮕ หลังไอแรง

⮕ เบ่งหนัก

*ไม่ได้เกิดกับทุกคน มักเจอในคนที่มี

ความแข็งแรงของเยื่อนั้นต่ำ+ไอรุนแรง

น้ำเหลืองรอบท่อ (perilymph) จะรั่วออก

⮕ ความดันในอวัยวะรับเสียง/การทรงตัวเปลี่ยนทันที

➡️ บ้านหมุนเฉียบพลัน อาจมีหูอื้อร่วมด้วย

.

🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ รักษาการไอ/จาม เพื่อไม่ให้สร้างแรงดันรุนแรง และบางรายจำเป็นต้องผ่าตัดปิดรูรั่ว

________________________

4️⃣ บ้านหมุนทั้งวันจนนอนซม

🔑 เส้นประสาทการทรงตัวอักเสบ

(Vestibular Neuritis)

หลังติดเชื้อไวรัสบางชนิด

⮕ เชื้อลามเข้าไปในเส้นประสาทรับการทรงตัว 

⮕ เส้นประสาทอักเสบ ทำงานลดลง

.

เส้นประสาทฝั่งที่อักเสบจะส่งสัญญาณช้ากว่าฝั่งปกติ

⮕ สมองแปลผลว่าฝั่งนั้นเสียการทรงตัว

➡️ บ้านหมุนรุนแรงนานหลายชั่วโมงถึงวัน เดินเซ คลื่นไส้ 

แต่การได้ยินปกติ

🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ ส่วนใหญ่อาการดีขึ้นเองใน 1-2 สัปดาห์ บางรายอาจต้องทำกายภาพ

________________________

5️⃣ บ้านหมุนเรื้อรัง + หูดับ + ปากเบี้ยว ค่อยเป็นค่อยไป

🔑 เนื้องอกกดเส้นประสาทการทรงตัว

(Acoustic Neuroma)

เป็นเนื้องอกชนิดไม่ร้าย (Schwannoma)

ที่ขึ้นบน เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 

เนื้องอกโตขึ้น

▪️กดเส้นประสาทส่งข้อมูลการทรงตัวและการได้ยิน

▪️อาจกดเส้นประสาทสมองคู่ที่ 5, 7 ด้วย

.

ผลที่เกิดขึ้นคือ

➡️ บ้านหมุนเรื้อรัง+ได้ยินลดลง อาการค่อยเป็นค่อยไป เป็นต่อเนื่องเป็นปีๆ ไม่ได้มีช่วงเป็น-หายชัดเจนเหมือนโรคอื่น, อาจมีกล้ามเนื้อใบหน้าอัมพาต/ชาใบหน้าร่วมด้วย

🛎️ ตรวจยืนยันโดยแพทย์ เพื่อวางแผนการรักษาต่อไป บางรายพบสองข้าง อาจจะต้องสัมพันธ์กับโรคพันธุกรรมบางชนิด (Neurofibromatosis type 2)

________________________

6️⃣ บ้านหมุนเฉียบพลันรุนแรง เดินเซ อาจอ่อนแรง/เดินเซ

🔑 โรคหลอดเลือดสมอง

(Stroke in Posterior circulation)

มีลิ่มเลือดอุดตันที่

⮕ หลอดเลือดสมองที่เลี้ยงครึ่งหลังของสมอง

(Posterior circulation) เช่น หลอดเลือด

PICA, AICA, Basilar artery

⮕ ก้านสมอง (Pons, Medulla) กับสมอง cerebellum

มีการขาดเลือด

⮕ ศูนย์รับสัญญาณการทรงตัวขาดเลือดไปด้วย

⮕ เกิดการหมุนเฉียบพลัน และมักมีอาการอื่นๆ

ของสมองจุดอื่นที่โดนด้วย

.

อาการมักมาด้วย

➡️ บ้านหมุนเฉียบพลันรุนแรง เดินไม่ได้ มีอาการระบบประสาทอื่นร่วม เช่น แขนขาอ่อนแรง พูดไม่ชัด หูดับ

.

สาเหตุเกิดจาก

⭕️ มีไขมันแทรกผนังหลอดเลือดนั้น แล้วเกิดการฉีกขาด ก่อลิ่มเลือดอุด (Plaque ruptured - atherosclerosis)

⭕️ มีลิ่มเลือดในหัวใจแล้วหลุดขึ้นไปในสมอง มักเกิดจากหัวใจห้องบนเต้นพริ้ว 

⭕️ มีการบาดเจ็บรุนแรงที่คอ เช่น แรงหมุน, โดนบิดคอรุนแรง

.

🛎️ เป็นภาวะฉุกเฉิน ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด เท่าที่จะทำได้